Інстытут мовазнаўства імя Якуба Коласа НАН Беларусі

Дасылайце пытанні на адрас: daviedka@belcentre.by

У Казахстане адзіная дзяржаўная мова – казахская, таму выглядае недарэчнай пашыраная ў беларускай мове практыка (у т. л. у «Беларускай энцыклапедыі») транслітарацыі геаграфічных назваў гэтай краіны з рускай мовы: Сяміпалацінск (каз. Семей), Усць-Каменагорск (каз. Өскемен), Уральск (каз. Орал), Петрапаўлаўск (каз. Петропавл) і інш. ТКП [тэхнічнага кодэкса ўстаноўленай практыкі. — Заўв. адм.] не існуе, таму не зразумела, як транслітараваць арыгінальныя казахскія назвы, бо ў аўтарытэтных беларускіх крыніцах згадваюцца выключна назвы, якія з’яўляюцца транслітарацыяй з рускай мовы. Прашу дапамагчы з вырашэннем гэтай сітуацыі.

Рэспубліканская тапанімічная камісія пры НАН Беларусі падзяляе Вашу заклапочанасць праблемай міжмоўнай казахска-беларускай перадачы тапаніміі. На сённяшні дзень адсутнічаюць нарматыўныя дакументы, якія б рэгламентавалі такую перадачу. Але ёсць агульныя прынцыпы перадачы, прымененыя ў «Тэхнічных кодэксах устаноўленай практыкі» па перадачы на беларускую мову тапаніміі Літвы, Латвіі, Польшчы і інш. У аснову гэтых прынцыпаў пакладзена імкненне максімальна поўна захаваць арыгінал наймення з улікам арфаграфічных асаблівасцей мовы-рэцыпіента.
Назвы, прыведзеныя ў Вашым пісьме, адносяцца да ліку традыцыйных. Яны служаць для абазначэння буйных населеных пунктаў, прыйшлі праз рускую мову і трывала замацаваліся ў беларускамоўнай практыцы: у энцыклапедычных выданнях і да т. п. Таму на сённяшні дзень рэкамендуем прыняць кампраміснае рашэнне: такія тапонімы транслітараваць з казахскай мовы, што адпавядае міжнародным падыходам, а традыцыйныя найменні даваць у дужках: Семей (Сяміпалацінск) і г. д.


Наша мэта — павышэнне ўзроўню пісьменнасці і агульнае развіццё культуры маўлення ўсіх, хто цікавіцца беларускай мовай, папулярызацыя выданняў Інстытута мовазнаўства, аб’ектыўнае адлюстраванне фактаў пра беларускую мову. Мы даём адказы на пытанні: чытаць далей