У беларушчыне была і ёсць пара таргаваць — таргавацца і ёсць самотнае гандляваць.
Усё часцей чую гандлявацца.
Што яно значыць і адкуль узялося?
Так, слушна, у нашай мове ёсць дзеясловы таргаваць і таргавацца. Вось што пра іх сказана ў Тлумачальным слоўніку беларускай літаратурнай мовы:
таргава́ць … незак.
- Збіраючыся купіць што-н., прыцэньвацца, дамаўляцца аб цане.
- Т. бульбу.
- Тое, што і гандляваць (размоўнае).
- перан., кім-чым. Рабіць прадметам гандлю (пра людзей, іх пачуцці і пад).
- Т. сумленнем.
таргава́цца … незак.
- з кім. Дагаворвацца аб цане, дабіваючыся ўступак пры заключэнні гандлёвых або іншых здзелак.
- перан. Спрачацца, не згаджаючыся з чым-н., імкнучыся дабіцца чаго-н., атрымаць што-н.
- Т., каму прынесці вады.
Таксама ёсць дзеяслоў гандляваць:
гандлява́ць … незак.
- кім-чым, з кім-чым і без дап. Весці гандаль.
- Г. таварамі шырокага ўжытку.
- Г. з замежнымі краінамі.
- перан., кім-чым. Рабіць што-н. прадметам гандлю дзеля матэрыяльнай выгады.
- Г. сваім сумленнем.
- Займацца гандлем як прафесіяй.
- У магазіне гандлюе.
- Вучыцца г.
- Пра гандлёвае прадпрыемства: прадаваць, адпускаць тавар.
- Магазін гандлюе да 22 гадзін.
- Перапрадаваць з мэтай нажывы; перакупляць.
Дзеяслоў гандляваць не мае катэгорыі зваротнасці. Гэта цалкам нармальна, далёка не ўсе дзеясловы яе маюць. Слова *гандлявацца ўжываюць цяпер, відавочна, намагаючыся ўнікаць слоў таргаваць і таргавацца, утвараючы кальку да рускага торговаться. Адзначым, што прычын пазбягаць слоў з коранем торг-(тарг-) няма. Гэты корань і такія словы — спрадвечныя ў беларускай мове. Яны ўжываліся ў нас яшчэ ў старабеларускі перыяд. Падрабязней пра іх чытайце ў Гістарычным слоўніку беларускай мовы:
торгъ
торговати
торговатися і іншыя.
Шырока ўжываліся гэтыя словы і ў пазнейшыя стагоддзі ў сучаснай народнай беларускай мове. А вось варыянта *гандлявацца не было ніколі.